Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl: “Bu tür patlamalar nadir görülse de ciddi sonuçları olabilir”

Kocaeli Derince’de Toprak Mahsulleri Ofisi’nin silosunda toz sıkışması nedeniyle meydana geldiği iddia edilen patlamayı kıymetlendiren İş Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Bu patlamalar nadiren görülse de un, şeker, yem, kakao, dokuma tozları önemli patlamalar yaratabilir.” dedi. Bu cins depolarda gerekli tedbirlerin alınmış olması gerektiğine dikkat çeken Bingöl, tozlarda ıslatma tekniğinin, havalandırmanın, birikmiş tozların toplanması ve temizlenmesinin kıymetine vurgu yaptı.

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı İş Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, Kocaeli Toprak Mahsulleri Ofisi’nde meydana gelen patlamaya ait değerlendirmelerde bulundu.

“Yanıcı toz patlamasıyla karşı karşıyayız”

Kocaeli Derince’ de Toprak Mahsulleri Ofisi’nin silosunda bir patlama meydana gelmiş 12 kişi yaralanmıştı. Patlamaya dair değerlendirmelerde bulunan Sıhhat Bilimleri Fakültesi Dekan Yardımcısı İş Güvenliği Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Yanabilen her unsur gerekli şartlar oluştuğunda patlama riski oluşturabilir. Yanıcı sıvıların buharları, yanıcı gazlar ve yanıcı tozlar havadaki oksijen ile yapmış oldukları muhakkak konsantrasyonlarda, bir tutuşturucu kaynak ile buluştuklarında ‘patlayıcı ortam’ olarak isimlendirdiğimiz ve kısaca ATEX (Patlayıcı Atmosfer) patlamaları dediğimiz patlamalara neden olur. Yani, patlayıcı ortamda rastgele bir kıvılcımla, tutuşturucuyla buluştuğunda bu tip patlamalara vakit zaman şahit oluyoruz. Buradaki manzara de bizde o denli bir imaj yaratıyor. Münasebetiyle yanıcı toz patlaması olarak isimlendirdiğimiz bir durumla karşı karşıyayız diyebilirim. Burada terminolojiyi de gerçek kullanmak gerekir. Toz sıkışması olarak pahalandırmak yanlışsız olmaz. Tozlar sıkışmaz ya da sıkışsa da patlama özelliğine sahip olamazlar. Birikmiş katman halindeki yanıcı tozlar yanabilirler, yangına neden de olabilirler lakin patlamazlar. Birikmiş tozların, yanıcı toz patlamasındaki tesirleri ise havadaki askıda kalan tozların oluşturduğu konsantrasyon sonucu oluşacak birinci patlamanın akabinde; birikmiş katman tozları havalanarak, ikincil patlamalara ve domino tesirine neden olurlar.” dedi.

Patlamanın nispeten şiddetli olduğunu tabir eden Bingöl, “Ancak dinamit üzere bir patlayıcı hususa göre çok da şiddetli olmadığını söyleyebiliriz. Yani bir dinamit bu patlamanın tahminen 500 katı daha güçlü patlar. Ortadaki yıkıcı tesiri çok daha büyük olur. Bu tip patlamalar yaklaşık 10 bar basınçla patlarlar. Yanıcı sıvıların buharlarının ve yanıcı gazların birikip havadaki oksijenle buluştuğu vakit da birebir tip patlamalarla karşılaşırız.” biçiminde konuştu.

Gerekli tedbirlerin alınmış olması gerekiyor…

Riskli depolarda gerekli tedbirlerin alınması gerektiğine dikkat çeken Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Aynı halde, doğalgaz sıkışması diye isimlendirilir lakin doğalgaz da aslında sıkışmaz. Doğalgaz birikir, birikince bu türlü bir ortam yaratır. Buna patlayıcı ortam diyoruz. Bunlar tekrar akaryakıt buharları üzere yanıcı sıvılarda da vakit zaman gördüğümüz olaylardır. Yani şeker tozu, un tozu literatürde var. Bu patlamalar nadiren görülse de kakao tozu, dokumacılık tozları bunlar bu formda önemli patlamalar yaratabilir. Sarsıntı tesiri diyor zira ölçü çok büyük olduğu için patlamanın şiddeti biraz daha fazla görünüyor. Daha küçük bir depoda patlama olsaydı tahminen bu şiddette olmayacaktı. Hasebiyle bu cins depolarda yüklenirken, indirirken, boşaltırken yem fabrikalarında bazen un fabrikalarında gerekli tedbirlerin alınmış olması gerekiyor.” tabirlerini kullandı.

Havalandırma önemli bir önlem!

Tozlarda ıslatma tekniğinin değerli bir tedbir olduğunun altını çizen Dr. Öğr. Üyesi Nuri Bingöl, “Toz patlamalara çok sık rastlamadığımız için başkalarına nazaran ihmal diyebileceğimiz daha boş bulunma durumu olabiliyor. Burada alınabilecek tedbirler, olağan ki buğday ve tahıl için çok bir şey söyleyemem lakin genelde tozlarda ıslatma tekniği uygulanır. Bilhassa yerdeki tozun havaya kalkıp askıda kalmaması gerekiyor. Zira askıda kaldığı vakit 3–5 saniyede olsa havadaki oksijenle konsantrasyon oluşturuyor. Bu tip patlama risklerine karşı, oluşabilecek patlamanın tesirlerini azaltmak ismine patlamadaki basıncı azaltıcı patlama kapakları da depolarda kullanılmalı.” dedi.

Yerde katman biçiminde birikmiş tozun çok fazla risk oluşturmadığını belirten Bingöl, “Dolayısıyla ıslatma tekniği uygulanabilir. Havalandırma ise önemli bir tedbirdir. Bilhassa yükleme ve boşaltma esnasında dökme halinde çok ağır tozun oluşmasını engelleyici tedbirler alınabilir. Bir kısmı boşalttıktan sonra biraz beklenebilir, havadaki toz dinginleşsin ondan sonra boşaltılsın diye, biriken tozların sık sık temizlenmesi üzere de birtakım tedbirler alınabilir. Burada güya birtakım tedbirlerin atlandığı görülüyor.” diye konuştu.

Patlamada sıcak hava mı tesirli oldu?

Sıcak havanın patlamada bir tesiri olup olmadığının da sorgulandığına dikkat çeken Dr. Bingöl, “Havanın sıcak olması bu patlamada çok tesirli değildir, yanıcı materyalin tutuşma sıcaklıkları 130 santigrat derecelerin üzerindedir. Hatta birçok yanıcı husus 200, 300 derecelerin üzerinde tutuşur. Fakat, literatürde geçen 13 değişik tutuşturucu kaynak bulunur ki bu tutuşturucu kaynakları çok yüksek sıcaklıklar üretebilir ve patlamayı başlatacak yetenekte olabilir. Açık alevler, elektrikli aletler, mekanik kıvılcımlar, cep telefonlarının da içlerinde bulunduğu elektromanyetik frekanslar ve hatta en kıymetlilerinden birisi statik elektrik üzere. Yani bu üzere ATEX ya da öteki bir deyişle patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan yerlerde, tutuşturucu kaynakların tamamı için de mevzuat kapsamında önemli tedbirler alınmalı.” dedi.

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı