Halk ortasında kan kanseri yahut kemik iliği kanseri olarak da bilinen lösemi, çocukluk çağında dünyada ve ülkemizde en sık görülen bir kanser çeşidi. O denli ki çocukluk periyodunda tüm kanserlerin yüzde 30-35’ini lösemi oluşturuyor. Ülkemizde her yıl 1200-1500 çocuğa lösemi tanısı konulmakla birlikte, bilinmeyen olaylar da göz önüne alındığında, yaklaşık olarak yılda 2000 çocuğun bu hastalığa yakalandığı varsayım ediliyor. Lösemi tedavi edilmediğinde ölümcül olabiliyor. Lakin bilimsel gelişmeler ışığında, uygulanan aktüel tedavi protokolleriyle, çocukluk çağı lösemileri umutsuz değil, bilakis yüksek oranlarda tam güzelleşmenin sağlanabildiği bir hastalık haline geldi. Tedaviden aktif sonuçlar alınmasında ise erken teşhis ve tedavi kilit rol üstleniyor. Acıbadem Ataşehir Hastanesi Çocuk Hematolojisi ve Onkolojisi Uzmanı Doç. Dr. Sema Aylan Gelen, erken teşhis için ebeveynlerin birtakım belirtilerde vakit kaybetmeden tabibe başvurmaları gerektiğine işaret ederek, “Örneğin, erişkinlerden farklı olarak, sağlıklı olan bir çocuk yorulmaya yahut çok hareketli olmasına bağlı olarak; bacak ağrısı, bel ağrısı yahut eklem ağrısından şikayet etmez. Şayet çocukta kemik ağrısı varsa, kesinlikle ciddiye alınmalıdır” diyor.
En yaygın akut lösemi görülüyor
Lösemiler; kemik iliğindeki öncü hücrelerin gelişimlerinin duraklamaları ve denetimsiz çoğalmaları sonucunda kemik iliğini, periferik kanı ve bazen öteki organları istila ederek olağan kan hücrelerinin oluşmasını engelleyen bir hastalık kümesi. Çocukluk çağında gelişen lösemilerde en yaygın akut lösemiler görülüyor. Çocukluk çağı lösemilerinin yüzde 70-75’i akut lenfoblastik lösemi, yüzde 25-30’u akut myeloblastik lösemi, çok daha az kısmı da juvenil miyelomonositik lösemi ve kronik miyeloid lösemiden oluşuyor. Akut lenfoblastik lösemi 2-5 yaş ortasında, akut miyeloblastik lösemi ise 0-2 yaş ve adolesan periyot olmak üzere iki devirde daha sık gözleniyor. Çoğunlukla viral bir enfeksiyon sonrasında geliştiği için bu yaş kümesinde löseminin sık görülmesinin bir nedeni olarak, okul öncesi ve okul çağındaki çocuklarda enfeksiyon sıklığının fazla olması gösteriliyor.
Bu belirtilerde vakit kaybetmeyin!
Lösemide erken teşhis büyük kıymete sahip. Çünkü gecikme olursa, tedavi sürecinde zorluklara ve hayati risklere sebep olabiliyor. Lösemi ekseriyetle ani başlayan belirtiler ile ortaya çıksa da, bir kısmı sinsi ve yavaş ilerliyor, aylar süren seyir izleyebiliyor. Doç. Dr. Sema Aylan Gelen, lösemi hastalığına özgü belirti olmadığını belirterek, çocuklarda görülen ve tabibe kesinlikle başvurulması gereken uyarıcı işaretleri şöyle sıralıyor:
- Sık tekrarlayan enfeksiyonlar
- Anemi kaynaklı halsizlik, çabuk yorulma, çarpıntı, solukluk
- Uzun müddet devam eden ve inatçı ateş ve enfeksiyonlar
- Ciltte kırmızı noktalar, kolay morarma ve kanama
- İştah kaybı ve istemsiz kilo kaybı
- Gece terlemeleri
- Karın ağrısı ve şişkinlik
- Kemik ağrısı ve eklem ağrısı
- Lenf bezlerinde şişme yahut hassasiyet
Pek çok etken yol açabiliyor, ancak…
Son yıllarda tedavilerdeki ilerlemelere karşın lösemi sıklığında artış olması, bu hastalığın yalnızca genetik etkilenme sonucu değil, çevresel etmenlere de bağlı olabileceğini destekliyor. Radyasyon, kimi ilaçlar, petrol eserleri, benzen üzere organik unsurlar, böcek öldürücü ilaçlar nedeniyle oluşan çevresel kirlenme, besin unsurlarındaki katkılar ile kimi kimyasal unsurların lösemiye yol açtığı biliniyor. Kimi genetik sendromlar da (en sık Down sendromu) lösemiye sebep olan faktörler ortasında yer alıyor. Bunların yanı sıra löseminin enfeksiyona cevap olarak da ortaya çıkabildiğini vurgulayan Doç. Dr. Sema Aylan Gelen, “Bebeklik devrinde enfeksiyonlardan korunma emelli çok izolasyona bağlı olarak enfeksiyonların geç çocukluk periyodunda geçirilmesi, bağışıklık sisteminin olağandışı karşılık vermesine yol açabilir. Bu durumun da lösemi riskini arttırabildiği düşünülmektedir. Tüm bu etkenler lösemi riskini yükseltseler de çocuklarda lösemi gelişiminde her vakit kesin bir neden saptanamayabilir” bilgisini veriyor.
Tedavi edilebilen bir hastalık
Lösemi umutsuz değil, bilakis günümüzde uygulanan aktüel tedavi metotları sayesinde gün geçtikçe artan tedavi başarısıyla yüksek oranlarda güzelleşmenin sağlanabildiği bir hastalık. Tedavi, löseminin tipine ve tanımlanan risk kümelerine nazaran; kemoterapi, radyoterapi, amaca yönelik ilaçlar, immünoterapiler, psikososyal dayanak ve kemik iliği nakli bileşenlerinden oluşuyor. Çocukluk çağında görülen akut lenfoblastik lösemi hastalarının yüzde 80-90’nında uzun periyot sağ kalım sağlanıyor. Akut miyeloblastik lösemide ise son 40 yıl içinde sağ kalım oranı yüzde 10’dan yüzde 50’lere kadar yükselmiş durumda. Doç. Dr. Sema Aylan Gelen, lösemili hücreleri yok etmenin temel yolunun kemoterapi olduğunu belirterek, “Bazı lösemi tiplerinde hastalığın beyefendisine yayılmasını önlemek yahut yayılım varsa tedavi etmek için radyoterapi (ışın tedavisi) verilir. Akut lenfoblastik lösemi hastalarının yaklaşık yüzde 10’unda, akut miyeloblastik lösemide ise yüzde 30-50’sinde kök hücre nakli gerekir. Yüksek risk kümesindeki hastalar ve kanserin nüks ettiği hastalar kemik iliği nakli adayıdır” diyor.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
News
